Tematy i projekty badawcze
Badania w zakresie wykorzystania pracowni internetowych w edukacji w ramach programów: Internet w każdej gminie, Internet w każdym gimnazjum
1998-2002 – członek zespołu badawczego kierowanego przez prof. dra hab. Bronisława Siemienieckiego. Zespół prowadził badania dotyczące wykorzystania pracowni internetowych w edukacji wprowadzanych w ramach rządowego programu „Internet w każdej gminie” i „Internet dla gimnazjów”. Przebieg badań i wynikające z nich wnioski opisane zostały w dziale „Centrum Badań Edukacyjnych nad Mediami”.
Badania nad IT w procesie kształcenia
1999 r. – 2000 r.- udział w badaniach nad zastosowaniem oprogramowania graficznego w polskiej edukacji (Zakład Technologii Kształcenia, pozostawał wówczas jedynym autoryzowanym ośrodkiem szkoleniowym w Europie Środkowej w zakresie produktów firmy MICROGRAFIX. Centrum odgrywało istotną rolę we wdrażaniu do polskich szkół nowoczesnych rozwiązań dydaktycznych w obrębie technologii informacyjnej, objęło także opieką naukowo – merytoryczną warsztaty komputerowe dla nauczycieli organizowane w Toruniu).
2000 r. – 2002 r. – udział w grancie KBN 1H01F 021 19 nt. „Rola i miejsce technologii informacyjnej w okresie reform edukacyjnych w Polsce”. Projekt dotyczył badań skutków masowego wprowadzenia pracowni internetowych do polskiej szkoły. Wyniki badań zostały zaprezentowane w książkach: „Technologia informacyjna w polskiej szkole. Stan i zadania”, pod red. B. Siemienieckiego, Multimedialna Biblioteka Pedagogiczna, Wyd. Adam Marszałek, Toruń 2003 oraz „Kształcenie na odległość w świetle badań i analiz”, pod red. B. Siemienieckiego, Multimedialna Biblioteka Pedagogiczna, Wyd. Adam Marszałek, Toruń 2003 wraz z rozdziałami mojego autorstwa).
Badanie umiejętności informacyjnych gimnazjalistów
Badania prowadzone były w latach 2001-2003. Ich celem było określenie poziomu umiejętności informacyjnych absolwentów gimnazjum oraz stwierdzenie, czy ich wykształcenie jest możliwe poprzez realizację celów i treści kształcenia zawartych w podstawie programowej nauczania informatyki (technologii informacyjnej) w gimnazjum. Założone cele zostały osiągnięte. Weryfikacja założonych hipotez badawczych pozwoliła na postawienie następujących wniosków:
- Cele i treści nauczania informatyki w gimnazjum zawarte w podstawie programowej są realizowane w wyniku pracy nauczyciela z programem nauczania informatyki w gimnazjum.
- W wyniku realizacji celów i treści nauczania informatyki zawartych w podstawie programowej u absolwentów gimnazjum następuje wykształcenie umiejętności informacyjnych; uczniowie opuszczający gimnazjum takie umiejętności posiadają.
- Istnieje nieznaczna różnica w poziomie posługiwania się umiejętnościami informacyjnymi między absolwentami gimnazjum publicznego i niepublicznego na korzyść uczniów gimnazjum niepublicznego.
- Nie istnieje różnica w poziomie posługiwania się umiejętnościami informacyjnymi między absolwentami gimnazjów miejskich a wiejskich.
- Nabycie umiejętności informacyjnych przez uczniów gimnazjum nie jest zależne od płci.
- Korzystanie z komputera poza szkołą w niewielkim stopniu wpływa dodatnio na nabywanie umiejętności informacyjnych przez absolwentów gimnazjum.
- Dostęp do Internetu poza szkołą w niewielkim stopniu wpływa dodatnio na nabywanie umiejętności informacyjnych przez absolwentów gimnazjum.
Gimnazjaliści kończący w badanym okresie szkołę posiadali umiejętności informacyjne, jednak należy zaznaczyć, że opanowane one były w stopniu podstawowym. Tylko w nielicznych przypadkach można było powiedzieć o biegłości uczniów w zarządzaniu informacją – kompetencji informacyjnej. Przyczynę stanowiło niewystarczająco dobre opanowanie kluczowych umiejętności informacyjnych, które można podzielić na grupy, tj.: definiowanie problemu badawczego (pytań), lokalizacja informacji, selekcja i ocena informacji, organizowanie informacji, praca z uzyskanymi wynikami. Pracę badanych gimnazjalistów z informacją cechowało: szybkie zniechęcanie się, brak opracowanych strategii wyszukiwawczych, nieumiejętność rozwiązywania problemów, poszukiwanie kompleksowych źródeł informacji i brak krytycznej postawy wobec źródeł informacji.
Tematyka oraz wyniki przeprowadzonych badań opisano w:
- Skibińska M., Umiejętności informacyjne gimnazjalistów, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 2012, ss. 292
Umiejętności informacyjne studentów kierunków pedagogicznych na przykładzie Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu
Celem badań była diagnoza poziomu umiejętności informacyjnych studentów I roku kierunków pedagogicznych WNP UMK w Toruniu w odniesieniu do światowego modelu „Siedem filarów umiejętności informacyjnych” (Seven Pillars of Information Literacy) zaproponowanego przez Stowarzyszenie Bibliotek Narodowych i Akademickich w Wielkiej Brytanii (SCONUL).
Analizując uzyskane wyniki badań w odniesieniu do modelu SCONUL Seven Pillars of Information Literacy można określić badanych studentów I roku kierunków pedagogicznych Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu w zakresie posługiwania się umiejętnościami informacyjnymi jako grupę nowicjuszy i zaawansowanych początkujących. Uzasadnieniem takiej oceny jest przeprowadzona analiza jakościowa i ilościowa uzyskanego materiału badawczego i odniesienie jej wyników do charakterystyki wiedzy, umiejętności, postaw i zachowań w obrębie każdego z 7 filarów modelu SCONUL. Uogólniając można stwierdzić, że badanych studentów cechuje duża intuicyjność działania na każdym z etapów procesu informacyjnego. Ponadto charakteryzuje ich zewnątrzsterowność, która prawdopodobnie przyczynia się do braku wytrwałości i konsekwencji w podejmowanych działaniach. Nieformalność doświadczeń informacyjnych, niejednoznaczność postaw społeczno-moralnych oraz niewystarczający poziom umiejętności krytycznego myślenia opóźniają proces osiągania kompetencji i mistrzostwa w zakresie posługiwania się umiejętnościami informacyjnymi.
Wyniki badań opublikowano:
- Skibińska M., Information skills of pedagogy students on example of Nicolaus Copernicus University in Toruń [w:] New technologies in education and Communications, ed. by Dorota Siemieniecka, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń 2016, s. 139-155.
Umiejętności informacyjne uczących się
Problem umiejętności informacyjnych jest moim wiodącym tematem badawczym od początku działalności naukowej. Wagę zagadnienia omawia wiele dokumentów rządowych i organizacji społecznych, a umiejętności informacyjne (information literacy, information skills) uznawane są dziś za jedne z kluczowych umiejętności XXI wieku, umożliwiające, wręcz warunkujące, jednostkom sukces edukacyjny i zawodowy. Dlatego teoria i praktyka skutecznego nauczania-uczenia się tychże umiejętności jest obecnie jednym z ważniejszych problemów oświatowych.
W Polsce pomimo wzrostu liczby publikacji w zakresie definiowania i diagnozowania poziomu umiejętności informacyjnych nauczycieli i uczniów, nadal brakuje konkretnych rozwiązań dla praktyki edukacyjnej, bez których niemożliwe staje się podniesienie poziomu posługiwania się polskiego społeczeństwa w/w umiejętnościami.
Wyniki podjętych rozważań i działań badawczych opublikowano:
- Skibińska M., Umiejętności informacyjne jako podstawa funkcjonowania w społeczeństwie informacyjnym, „Silva Rerum”, Nr 10/11 2007, s. 18-27
- Skibińska M., Kształtowanie umiejętności informacyjnych metodą WebQuest [w:] T. Lewowicki, B. Siemieniecki (red.), Media w procesie informacyjno-komunikacyjnym, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 2008, s. 42-53
- Skibińska M., Kształcenie umiejętności medialnych z perspektywy globalnej kultury medialnej – kluczowe pytania programu CML MediaLit Kit, [w:] Współczesne problemy kształcenia na odległość, pod red. T. Lewowickiego, B. Siemienieckiego, Wyd. Adam Marszałek, Toruń 2008, s.165-172.
- Skibińska M., Kluczowe umiejętności w społeczeństwie informacyjnym [w:] T. Lewowicki, B. Siemieniecki (red.), Język – komunikacja – media – edukacja, Wyd. Adam Marszałek, Toruń 2010, s. 229-238
- Skibińska M., Umiejętności informacyjne gimnazjalistów, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 2012, ss. 292
- Skibińska M., Czy pokolenia cyfrowe potrzebują edukacji informacyjnej? [w:] Edukacja a nowe technologie, pod red. Doroty Siemienieckiej, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń 2015, s. 49-67
- Skibińska M., Umiejętności informacyjne w kontekście nowej kultury uczenia się [w:] Kultura informacyjna w ujęciu interdyscyplinarnym: teoria i praktyka, pod red. nauk. Hanny Batorowskiej, T. 1, Uniwersytet Pedagogiczny im. Komisji Edukacji Narodowej. Instytut Bezpieczeństwa i Edukacji Obywatelskiej. Katedra Kultury Informacyjnej i Zarządzania Informacją, Kraków 2015, s. 195-206 (współautorka: Kwiatkowska Wioletta, Majewska Kamila).
- Skibińska M., Information skills of pedagogy students on example of Nicolaus Copernicus University in Toruń [w:] New technologies in education and Communications, ed. by Dorota Siemieniecka, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń 2016, s. 139-155.
Wyjazdy stypendialne:
- 2012 r. – ERASMUS – rodzaj pobytu: staż dydaktyczny – prowadzenie zajęć dydaktycznych (STA) w działaniu Mobilność Studentów i Pracowników Uczelni. Państwo: Norwegia. Okres pobytu: 04-08.09.2012. Organizator – instytucja: Nesna University College, Nesna, Efekt: prowadzenie zajęć nt. „Interactive media: alternative and collaborative software”.
- 2015 r. – ERASMUS+ – staż szkoleniowy – Udział w International Staff Week, Nesna University College, 16-20.03.2015 r. – Efekt: wystąpienie pt. „ICT in education – examples of good practices”.
- 2016 r. – ERASMUS+ – staż dydaktyczny związany w celu w celu prowadzenia zajęć dydaktycznych (STA) w działaniu Mobilność Studentów i Pracowników Uczelni. Państwo: Norwegia. Okres pobytu: 02-06.06.2016. Organizator – instytucja: Nord Universitet, Nesna. Efekt: 1. Prezentacja autorskich materiałów multimedialnych wspierających edukację; 2. Udział w seminarium nt. Wykorzystanie nowych technologii w edukacji – aspekt porównawczy; 3. Spotkania z kadrą nauczycielską; 4. Wzajemne wzbogacenie doświadczenia w zakresie nauczania i metod badawczych.
- 2016 r. – grant Rektora UMK na wyjazd zagraniczny związany na kwerendę biblioteczną i archiwalną związaną z realizacją projektu badawczego „Umiejętności informacyjne uczniów szkół średnich a stopień ich zaangażowania w Internecie społecznościowym” – Würzburg, Niemcy; Organizator – instytucja: Polnische Historische Mission an der Julius-Maximilians – Universität Würzburg. Okres pobytu: 7-11.12.2016 r., 15-23.06.2016 r.